ن : حميد
ابوحمزه ثمالی از اصحاب چهار تن از امامان معصوم(علیهم السلام)
بوده و پدر سه شهید می باشد .
امام جعفر صادق علیه السلام فرمودند:
ابو حمزه در زمان خودش مانند سلمان در زمان خودش بود.
جناب ابوحزه ثمالی صاحب کتاب تفسیر القرآن بوده و رساله حقوق
امام سجاد (علیه السلام) نیز از طریق ایشان روایت شده و به
دست ما رسیده است.
ابو بصیر نقل مى کند که من به خدمت امام صادق علیه السلام
رسیدم، حضرت فرمود: ابو حمزه ثمالى چه مى کند؟
گفتم: در حالى او را تر ک کردم که مریض بود.
فرمود: هر گاه برگشتى سلام مرا به او برسان و او را متوجه کن که
او در فلان ماه و فلان روز خواهد مرد.
عرض کردم: سوگند به خداوند، شما در مورد او انس و محبت داشتید
و او شیعه شما بود .
حضرت فرمود: راست مى گویى آنچه که نزد ماست، خیر براى اوست.
عرض کردم: آیا شیعیان شما با شما هستند؟
فرمود: البته ولى به شرط اینکه از خداوند بترسند و پیامبر خدا را مراقبت
داشته و از گناهان بپرهیزند. هر گاه شیعه اى چنان کند ، با ما در همان
درجه هاى ما خواهد بود.
ابو بصیر مى گوید: ما همان سال بر گشتیم و چیزى طول نکشید که
طبق فرموده امام (ع) ابو حمزه وفات نمود.
معجم الرجال الحدیث، ج ۴، ص ۲۹۴ و سفینة البحار، ماده حمز.
نقل است در مسافرتی ابوحمزه با امام باقر(علیه السلام) همکجاوه
بود. آن ها برای استراحت از کجاوه پیاده شدند و بارشترها را بر زمین
گذاردند.امام باقر(علیه السلام) بعد از اندکی قدم زدن ، نزد ابوحمزه آمد
و با او دست داد. ابوحمزه گفت: فدایت شوم! من الآن در کجاوه همراه
شما بودم، چه طور دوباره با من دست می دهید؟
امام فرمود:
«مگر نمی دانی که چون مومن گردشی کند و سپس با برادرش دست
دهد، خداوند توجه خود را به سوی آن ها می افکند و پیوسته به آن ها
رو می کند و به گناهانشان خطاب می کند: از آن ها فرو ریزید!
ای ابوحمزه! بعداز این فرمان، گناهان هر دو مانند برگ درختان فرو
می ریزند و آن ها خالی از گناه ازهمدیگر جدا می شوند.»
اصول کافی، ج ۲، ص ۱۸۰/
روزی ابوحمزه در قبرستان بقیع بود که شخصی آمد و گفت: ای ابوحمزه!
مولای خودت را اجابت کن! ابوحمزه باشنیدن این فرمان، بدون هیچ معطلی
به دنبال آن شخص به راه افتاد و به محضر امام رسید. او متوجه شد که
حضرت امام صادق (علیه السلام) منتظر اوست.
امام به ابوحمزه فرمود:«ای اباحمزه! ما وقتی تو را می بینیم، آرامش
می یابیم.»
سفینة البحار، ج ۲، ص ۴۴۰ و قاموس الرجال،ج ۲، ص ۴۴۷/
امام رضا (علیه السلام) در مورد ابوحمزه ثمالی می فرماید:
«ابوحمزه ثمالی در روزگار خودمانند لقمان حکیم بود. او به چهار نفر
از ما (ائمه علیهم السلام) خدمت کرده است; علی بن الحسین،
محمدبن علی، جعفربن محمد(علیهم السلام) و اندکی هم در عصر
امامت امام موسی بن جعفر(علیه السلام).
پدر سه شهید
ابوحمزه پنج پسر صالح داشت. سه نفر ازفرزندان او: نوح، منصور و
حمزه همراه زیدبن علی بن الحسین علیه السلام قیام کردند و علیه
حکومت جبار امویان در کوفه دست به شورش زدند. در این قیام شیعیان
کوفه با زید بیعت کردند.
سه فرزند ابوحمزه از شاخص ترین چهره های آن قیام شمرده می شدند
آنها در کنار فرزند دلیر امام سجاد(علیه السلام) علیه ظلم مبارزه کردند.
هنگامی که جنگ به اوج خودرسید و یاران زید بن علی احساس ضعف و
شکست کردند، بسیاری از آنان بیعت راشکسته و فرار کردند فقط عده
اندکی دراطراف زید باقی ماندند، که از جمله آنان نوح،منصور و حمزه;
فرزندان ابوحمزه ثمالی بودند. آنان تا آخرین لحظه مقاومت کردند وتاپای
جان ایستادند و در کنار پسرشجاع وغیرتمند پیشوای چهارم بعد از
فداکاری های بسیار، به درجه رفیع شهادت نائل شدند.
دو فرزند دیگر ابوحمزه: علی و حسین درزمان امام کاظم(علیه السلام)
زنده بودند و در ردیف محدثین و فقهای شیعه قرار دارند و ازامام کاظم
(علیه السلام)و سایرائمه (علیهم السلام) احادیث و روایاتی نقل کرده اند.
بنابه گفته شیخ طوسی و نجاشی، ابوحمزه ثمالی بعد از شهادت امام
صادق علیه السلام و در زمان خلافت منصورعباسی، درسال ۱۵۰ه .ق از
دنیا رفت اما از آنجا که ابن محبوب (متولد ۱۴۹ ه .ق) از وی احادیث زیادی
را بلا واسطه نقل کرده است، به نظر می رسد ابوحمزه تا آخرین
سال های خلافت منصور(۱۵۸ه .ق) زنده بود; تا امکان داشته باشد که
ابن محبوب بتواند در ده سالگی از او حدیث شنیده باشد. در هر صورت،
در تاریخ وفات وی اختلاف است.
چند حدیث نورانی که ابوحمزه ثمالی راوی آن هاست :
امام زین العابدین علیه السلام فرمود:
هرکس به واجبات الهی عمل کند، از بهترین مردم است.
الکافی، ج ۲، ص ۸۱/
امام صادق علیه السلام فرمود:
هرکس از مؤمنین به بلائی گرفتار شود وبرآن صبر کند، معادل پاداش هزار
شهید راخواهد داشت.
الکافی، ج ۲، ص ۹۲/
حضرت محمد صلی الله علیه وآله فرمود:
اگر مردم از دادن زکات خودداری کنند،زمین هم برکات خود را از آنان منع
خواهدکرد.
وسایل الشیعه، ج ۹، ص ۲۶/
امام زین العابدین علیه السلام فرمود:
قرشی بودن و عربی بودن مایه افتخارنیست، مگر این که شخص متواضع
باشد.نیکوکاری و سخاوتمندی ارزش ندارد، مگراین که بر اساس تقوا باشد
هیچ عملی موردقبول درگاه الهی نیست; جز این که نیت خیر وخدایی همراه
آن باشد.
وسایل الشیعه، ج ۱، ص ۴۷
ابوحمزه ثمالی می گوید: «روزی امام سجادعلیه السلام به ما فرمود: کدام
سرزمین بهتر است؟
گفتیم: خدا، پیامبر و فرزند رسول الله بهترمی داند.
امام فرمود: بهترین مکان، بین رکن ومقام است. اگر مردی عمر حضرت نوح
علیه السلام راداشته باشد; و (حداقل) ۹۵۰ سال عمر کند وروزها را روزه
بگیرد و شب ها را در چنین مکان باعظمت نماز بخواند و به عبادت بپردازد،
سپس در روز قیامت خداوند را ملاقات کند درحالی که به ولایت ما معتقد
نباشد; این همه تلاش و زحمت و عبادت طاقت فرسا هیچ سودی برایش
نخواهد داشت.»
وسایل الشیعه، ج ۱، ص ۱۲۲
دعای ابوحمزه ثمالی
دعای ابوحمزه ثمالی، دعایی است که وجود مبارک امام زین العابدین
علیه السلام در تمام سحرهای ماه مبارک رمضان میخواندند
:: موضوعات مرتبط: صحابه راستین
